معیارهای هفت گانه افزایش ایمنی راه
بخشنامه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای برای ارتقا ایمنی راه از جنبه مهندسی
در بخشنامه معیارهای هفت گانه ارتقا ایمنی راه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای در تاریخ ۲۶ مهر ۱۳۹۰ آمده‌است:
با توجه به نیاز موجود برای هماهنگ سازی و بکارگیری موثرتر معیارهای افزایش ایمنی راهها از جنبه مهندسی به منظور :
– الزام بیشتر عوامل طراحی و ساخت راهها به ویژه مهندسین مشاور و کادر نظارت در لحاظ و تامین این معیارها
– کاربرد بهتر آنها در فرآیندهای مختلف بهسازی و ارتقای ایمنی راه ها و اصلاح نقاط پرتصادف
هفت معیار اساسی که تامین هر چه بیشتر آنها در راههای موجود در صورت اختصاص اعتبارات بیشتر باعث ارتقای سطح ایمنی راهها خواهد شد، جهت بکارگیری به شرح پیوست اعلام می‌گردد. لازم به ذکر است، سطح ایمنی راه و تامین الزامات آن متناسب با نوع راه ( آزاد راه ، بزرگراه ، اصلی ، فرعی و روستایی ) و سرعت‌های طراحی تعیین و مبنای عمل قرار می‌گیرد.
معیار اول _ طرح هندسی و مشخصات مناسب رویه راه
از طریق طراحی صحیح قوس‌های افقی و قائم ، ورودی و خروجی دسترسی‌ها و تقاطع‌ها، دوربرگردان‌ها، خطوط وسایل نقلیه کندرو، خطوط سبقت گیری، نواحی انتقالی کاهش خطوط، تامین شیب‌های مجاز عرضی و طولی، جمع آوری و هدایت آب‌های سطحی، وجود رویه هموار بدون خرابی و چاله مشکل زا و با مقاومت لغزشی مناسب .
معیار دوم _ ارائه اطلاعات لازم و به موقع به کاربران راه (افزایش خود معرفی راه)
از طریق تامین به موقع و مناسب اطلاعات مورد نیاز کاربران راه و پرهیز از ایجاد شرایط غیرمنتظره با ایجاد قابلیت دید مناسب، کاربرد صحیح علایم افقی و عمودی، تجهیزات ایمنی و روشنایی، سیستم‌های ارتباطی و هوشمند و منظرآرایی میدان دید در حریم راه.
معیار سوم _ ایمن سازی حاشیه وحریم راه (افزایش بخشندگی راه)
ایجاد شانه استاندارد متناسب با نوع راه ، امکان بازیابی و کنترل وسیله نقلیه از طریق ایجاد شیروانی‌های مناسب، حذف موانع موجود در حاشیه راه و درصورت نیاز نصب حفاظ‌ها و جان‌پناه‌های مناسب و سایر تمهیدات جهت کاهش شدت و خسارات تصادفات وسایل نقلیه منحرف شده از راه.
معیار چهارم _ محدود نمودن حرکات پرخطرکاربران راه
از طریق مجموعه اقدامات مهندسی نظیر حذف یا مسدودسازی دسترسی‌های ناایمن در حریم راه ، کاهش تداخل‌های ترافیکی و ترافیک بهم بافته، جدا‌سازی مسیرهای رفت و برگشت، آرام‌سازی صحیح ترافیک در نواحی مسکونی حسب نیاز و کاربرد سیستم‌های هوشمند نظارتی.
معیار پنجم_ تأمین نیازهای ایمنی انواع کاربران راه به ویژه کاربران آسیب پذیر
از طریق ایجاد تسهیلات و تجهیزات مورد نیاز انواع کاربران راه همچون عابران پیاده، موتورسیکلت سواران، رانندگان و سرنشینان وسایل نقلیه مسافری و باری، وسایل نقلیه کندرو و وسایل نقلیه امدادی و……
معیار ششم _ یکپارچگی و اعمال تدریجی تغییرات در اجزای راه
از طریق اجتناب از مواردی نظیر کم عرض شدن غیر منتظره و ناگهانی مسیر، حذف ناگهانی شانه، دسترسی‌های غیر مجاز، تغییرناگهانی در سرعت مجاز، عدم هماهنگی علایم افقی و عمودی، نبود ناحیه انتقالی در اتصال حفاظ‌های مختلف و ناهماهنگی بین مشخصات راه با محیط پیرامون راه.
معیار هفتم _ تطابق مشخصات راه با نوع و عملکرد راه
تطابق وضعیت راه با انتظار رانندگان، طبق استانداردهای رایج در کشور برای تنظیم شیوه رانندگی مناسب توسط رانندگان.
با وجود معیارهای فوق، لازم است به نکات ذیل توجه شود:
۱- تصادفات به وقوع پیوسته در یک راه، محصول تعامل همه اجزای سیستم ترافیک در لحظه تصادف می‌باشد و آنچه باعث متفاوت بودن وضعیت و تعداد تصادفات در یک راه نسبت به راه دیگر می‌شود به شش عامل بستگی دارد:
– سطح ایمنی وسایل نقلیه درگیر در تصادف
– سطح ایمنی راه و محیط اطراف آن
– موقعیت زمانی، محیطی و شرایط آب و هوایی محل تصادف
– حجم و ترکیب ترافیک راه (به ویژه حضور وسایل نقلیه سنگین باری)
– میزان حضور و اثر گذاری پلیس
– وضعیت رفتاری، روحی _ روانی، مهارتی و دانش ترافیکی راننده ( مورد اخیر وابسته به کارآمدی سیستم آموزش و ارائه گواهینامه رانندگی است)
لذا جدا از علت تامه تصادفات که تشخیص آن دارای سهولت بیشتری است، تعیین نقش و سهم هر یک از عوامل شش گانه فوق امری پیچیده و برای هر تصادف نیازمند مشارکت و تحلیل گروهی متخصصان مختلف و ذیربط می‌باشد.
۲- در کوتاه مدت، انجام دو اقدام به موازات هم باعث کاهش بیشتر تصادفات در راهها خواهد بود که عدم توجه مطلوب به هرکدام نقش دیگری را کمرنگ می‌نماید. این دو اقدام عبارتند از:
– افزایش اعتبارات بهبود ایمنی راهها با اولویت اقدامات زودبازده.
– افزایش میزان حضور و کارایی نیروی پلیس در شبکه راهها
۳- نقش پیشگیرانه و کنترل موثر انواع رفتارهای مخاطره آمیز کاربران راه توسط گشت‌های نیروی پلیس حتی در کشورهای پیشرو در ایمنی راه و مجهز به سیستم‌های نظارتی مکانیزه و هوشمند نیز کاملا واضح و مبرهن است.
برای نمونه، به منظورحفظ ایمنی راهها شاخص استقرار پلیس در راههای برون شهری توسط بانک توسعه آسیایی سازمان ملل متحد برای کشورهای آسیایی به صورت ذیل توصیه شده‌است :
۴- در صورت تامین خودمعرفی راه به ویژه با نصب مناسب تابلوهای محدودیت سرعت و سایر علایم اخطاری لازم به نحوی که کاربران راه با شرایط غیرمنتظره مربوط به راه مواجه نشوند، همچنان احتمال رخداد تصادف بدلایل عدیده دیگر وجود دارد و فقط به دلیل تعدد تصادفات نمی‌توان به صورت غیرکارشناسانه آن راه را به لحاظ فیزیکی غیرایمن نامید.
۵- ایمنی راه دارای مفهومی نسبی بوده و مطلق نمی‌باشد. هر راه موجود و در دست بهره‌برداری فارغ از نوع آن، دارای سطح ایمنی نسبی می‌باشد که در صورت تامین اعتبار و لحاظ بیشتر معیارهای فوق الذکر می‌توان بطور پیوسته سطح ایمنی آن را ارتقا داد.
بنابراین پایانی برای برنامه‌های بهبود ایمنی راهها در هیچ کشوری قابل تصور نیست. البته به دلیل طبقه‌بندی عملکردی انواع راهها، تامین همه موارد مربوط به معیارهای فوق الذکر برای راههای با سطوح عملکردی پایین تر را نباید انتظار داشت.
۶- در خصوص راههای جدیدالاحداث باید متناسب با نوع راه و سطح ایمنی مورد نظر، الزامات ایمنی لازم مطابق ضوابط و استانداردها تامین شده و سپس به گشایش راه اقدام شود.در غیراینصورت ضمن دور شدن از معیار هفتم افزایش ایمنی راهها، بر مشکلات راهداری در تامین اعتبارات بهبود ایمنی راهها بیش از پیش افزوده خواهد شد.
فایل این بخشنامه از اینجا قابل دانلود است.
