بانک جهانی و سیستم مدیریت ایمنی راه
همانطور که در درس قبل گفتیم، پس از چند دهه پیاده سازی رویکرد سیستمی که توسط آقای هادون ارایه شده بود، این رویکرد کامل و قانع کننده به نظر نمی رسید. اگرچه مطابق آمار سازمان های جهانی تا حدی از رشد تلفات سیستم حمل و نقل جاده ای کاسته شد، اما موانع پیاده سازی رویکرد سیستمی چه بود؟ این درس به معرفی سیستم مدیریت ایمنی راه اختصاص دارد.
در این میان بانک جهانی با بررسی تجارب کشورهای موفق در زمینه مدیریت ایمنی راه، مدلی را برای غلبه بر مشکلات رویکرد سیستمی ارایه کرد.
در بررسی های بانک جهانی مشخص شد که تمرکز کشورهای ناموفق، در سطح راهکارهای سیستماتیک باقی مانده و به طور مشخص عملکردهای مدیریت سازمانی برای تولید راهکارها و نتایج مورد نظر، تعریف نشده است و مورد استفاده قرار نمی گیرد.
به عبارت دیگر بستر پیاده سازی رویکرد سیستمی، سازمان های دولتی، خصوصی و نهادهای مدنی بودند. تعاملات سازمانی برای هماهنگی بیشتر و یکپارچگی فعالیت های آن ها در رویکرد سیستمی لحاظ نشده بود.
نقاط قوت رویکرد سیستمی، نقاط ضعف این رویکرد را پنهان کرده بود، زیرا همه‌ی عناصر ضروری سیستم مدیریت ایمنی راه در آن لحاظ شده بود؛ به جز مسایل سازمانی که به طور مشخص بیان نشده بود.
یکی از کشورهای مورد بررسی بانک جهانی، برای تهیه مدل مدیریت ایمنی راه، کشور انگلستان بود.
در این دوره نقش های رهبری سازمانی مشخص شد، فرآیندهای هماهنگی درون سازمانی ایجاد شد وفرآیندها و مکانیزم‌های تخصیص منابع با توجه به نتایج مورد نیاز، بهتر تنظیم شد.
یکی دیگر از کشورهای مورد بررسی استرالیا بود. برای بهبود ایمنی در منطقه‌ی استرالیا (شامل ویکتوریا و نیوزیلند)، عملکردهای مدیریت سازمانی برای دستیابی به نتایج مورد نظر، هماهنگی بین بخشی، همکاری ذینفعان و مکانیزم‌های تأمین مالی بهبود یافت.
نهایتا بانک جهانی مدلی برای سیستم مدیریت ایمنی راه بر اساس بررسی های انجام شده ارایه کرد. این مدل اقتباس شده از سیستم مدیریت ایمنی راه های کشور نیوزیلند بود.
همانطور که در شکل بالا نشان داده شده سیستم مدیریت ایمنی ، دارای سه جز اصلی است:
- مدیریت سازمانی،
- راهکارها، و
- نتایج
شیوه‌ی مدیریت مناسب برای دستیابی به نتایج مطلوب در ایمنی راه، نیازمند پاسخ یکپارچه و حساب شده به اجزای این سیستم است. امکان استفاده از سیستم مدیریت ایمنی برای تمام کشورها، بدون توجه به وضعیت توسعه اقتصادی یا عملکرد ایمنی راه‌های آن ها وجود دارد.
این سیستم بر تولید ایمنی راه تاکید دارد و بیان می‌کند که ایمنی مانند کالا و خدمات دیگر تولید می‌شود. فرآیند تولید به عنوان یک سیستم مدیریتی در سه سطح تعریف می‌شود: (۱) عملکردهای مدیریت سازمانی که تولید (۲) راهکار می‌کنند و نهایتاً منجر به تولید (۳) نتیجه می‌شود.
به طور خلاصه می توان گفت که سیستم مدیریت ایمنی راه که توسط بانک جهانی ارایه شده است، چند ویژگی منحصر به فرد نسبت به دیگر رویکردهای مرتبط با ایمنی راه دارد.
- ایمنی به صورت یک محصول تعریف شده است. به این معنی که نیاز به مواد اولیه برای تولید دارد.
- نتایج از قبل هدف گذاری شده هستند.
- راهبری و مدیریت سازمانی در آن نقش اصلی را ایفا می کند.
در کشورهایی با سطح بالای تلفات جاده‌ای، بیشتر بحث‌های معمول ایمنی راه در بین کارشناسان، مربوط به راهکارهاست و استفاده از سیستم مدیریت ایمنی در زمینه‌ی مدیریت سازمانی و ارزیابی نتایج از جمله مسایل مهم و فراموش شده است.
سیستم مدیریت ایمنی ارائه شده در بالا، نسبت به ساختار سیاسی و فرهنگی که درآن عملکردهای سازمانی و اهداف تعیین می‌شوند، خنثی است. هر کشوری می‌تواند از این چارچوب استفاده کند و روش‌های مدیریت ایمنی راه را با آن سازگار نماید.
این رویکرد جدید که برآمده از تحولات در دنیای مدیریت و عملکردهای سازمانی است، طی مدت کوتاهی مورد توافق قرار گرفت و توسط سازمان های جهانی دیگری غیر بانک جهانی، مانند سازمان ملل و سازمان بین المللی استاندارد نیز پذیرفته شد.
منبع: وبسایت بانک جهانی
