مقدمه ای بر بازدید و بازرسی ایمنی راه
بازدید و بازرسی ایمنی راه چرا و در کجا انجام می شود؟
در بسیاری از کشورها، برنامه ریزی و طراحی راه های عمومی، تعمیرات راه و کنترل ترافیک بر اساس مجموعه گسترده ای از قوانین و آیین نامه ها انجام می شود که توسط سازمان های ملی متولی راه تدوین شده اند. یکی از اهداف این قوانین فنی، مدیریت طراحی راه، تعمیرات راه و کنترل ترافیک راه به گونه ای است که از ایمن بودن آن اطمینان حاصل شود. با این حال موقعیت هایی پیش می آید که در پروژه های جدید طراحی شده، با گذشت زمان اندکی تبدیل به یک نقطه سیاه تصادفات (Black spot) می شود. دلایل آن می تواند شامل موارد زیر باشد:
بازرسی ها و بازدیدهای ایمنی راه به یافتن آسیب های مربوط به طراحی راه یا کنترل ترافیک می پردازند که بر ایمنی راه تاثیر می گذارند و اطمینان حاصل می کنند که این مشکلات حل شده اند و بدین ترتیب از بروز تصادفات جلوگیری می شود.
بازرسی ایمنی راه برای اولین بار در بریتانیا و دانمارک در اوایل دهه ۱۹۹۰ اجرایی شدند و اکنون در اکثر کشورهای اروپایی، استرالیا، آمریکا و آسیا اجرا می شود. به علاوه شیوه های مختلفی از بازدیدهای ایمنی راه در کشورهای جهان کاربرد دارد.
بارزسی و بازدید ایمنی راه، مدیریت فعال (proactive management) ایمنی راه محسوب می شوند. بازرسی ایمنی با طراحی راه های جدید ساخته شده یا بازسازی شده مرتبط است و بازدید ایمنی با راه های موجود سر و کار دارد. هدف هر دو این است که راه های جدید، بازسازی شده یا موجود، قبل از ساخت یا بروز سانحه به اندازه کافی ایمن باشند. بازدید و بازرسی ایمنی راه تنها بر ایمنی راه بدون توجه به دیگر اهداف متناقض تاکید دارند.
تعاریف
در جهان، چندین تعریف از بازدید و بازرسی ایمنی راه وجود دارد. بر اساس بررسی انجام شده، نهایتا در مورد تعاریف مختلف متخصصین ایمنی راه تعاریف زیر را ارایه کرده اند:
بازرسی ایمنی راه (Road safety audit): یک ارزیابی سیستماتیک رسمی ایمنی راه از یک راه که توسط بازرس مستقل صاحب صلاحیت انجام می شود و این بازرس در مورد پتانسیل بروز تصادف برای همه کاربران راه، گزارش تهیه می کند.
بازدید ایمنی راه (Road safety Inspection): یک ابزار پیشگیرانه شامل بازدید منظم، سیستماتیک و میدانی از راه موجود و در برگیرنده همه شبکه راه است که توسط تیم های متخصص ایمنی آموزش دیده انجام می شود و منجر به یک گزارش رسمی در مورد خطرات و مسایل ایمنی راه می شود و نیاز به پاسخ رسمی از سازمان متولی راه دارد.
بازرسی ایمنی راه باید در یک یا چند مرحله در توسعه پروژه راه انجام شود:
بازدید ایمنی راه می تواند در دوره های ۲ تا ۴ ساله اجرا شود و یا به صورت بازدیدهای میانی بر راه های مشخص شده با مشکلات محتمل ایمنی اجرایی گردد.
سه طرف معمولا در فرآیندهای مرتبط با بازدید و بازرسی ایمنی راه نقش دارند:
- مشتری یا کارفرما که مسئول پروژه است.
- طراح راه و
- بازرسی که بازرسی یا بازدید را انجام می دهد.
فرآیند و چگونگی انجام بازدید یا بازرسی معمولا به تفصیل در آیین نامه ها و کتاب های راهنما هر کشور برای ایمنی و بازدید آمده است.
این کتاب های راهنما شامل مجموعه ای از چک لیست ها یا آیتم هایی است که باید در بازدید یا بازرسی بررسی شوند. بعضی از کشورها دروس استاندارد و آزمون های مشخصی برای آموزش بازرسان دارند.
